Zdzisław Szczerbaciuk

W artykule zawarto prezentację przemian w sektorze autobusowych usług transportowych poza obszarami miejskimi w latach 1990–2013 oraz przedstawiono ocenę wpływu licznych zmian ustawowych na funkcjonowanie tego sektora. Omówione także problemy funkcjonowania sektora w obecnej sytuacji ekonomicznej i prawnej, w tym wyniki oceny ocena środowiska przewoźników wdrażania rozporządzenia UE nr 1370/2007 w Polsce w zakresie regionalnej komunikacji autobusowej. W końcowej części artykułu przedstawiono propozycje rozwiązań niezbędnych do wprowadzenia w sektorze transportu autobusowego i wskazano na perspektywy tej branży. 

W Polsce, podobnie jak w całym świecie, występują coraz większe potrzeby przemieszczania się ludzi. Są one stymulowane przez zmiany społeczne oraz potrzeby ekonomiczne zarówno poszczególnych osób, jak i całych społeczeństw. Rozrastającą się terytorialnie sieć osadnicza powoduje oddalanie się miejsca zamieszkania od miejsca pracy, nauki, zaspakajania potrzeb socjalnych i kulturalnych. Zmiany w rozwoju gospodarczym kraju wymuszają przemieszczanie się ludzi w poszukiwaniu pracy lub wynikają z chęci zapewnienia lepszych warunków dla siebie oraz swoich rodzin. Dlatego potrzeba mobilności stała się we współczesnym świecie jest jedną z podstawowych potrzeb nowoczesnych społeczeństw.

Potrzeby w zakresie mobilności mogą być zapewniane w różnorodny sposób, w tym przez transport:

a) indywidualny każdego obywatela, który skorzysta z sieci dróg publicznych lub prywatnych na danym obszarze,

b) publiczny organizowany przez przedsiębiorców działających na własny rachunek ekonomiczny, jednostki samorządu terytorialnego lub przez „państwo”.

W każdym z wymienionych sposobów zaspakajania potrzeb społeczeństwa rola „państwa” jest nieodzowna. Powinno ono zapewnić system regulacji prawnych w dziedzinie transportu oraz określić preferencje sposobu w jaki powinny być zaspakajane potrzeby komunikacyjne społeczeństwa.

Transport publiczny w większości krajów Unii Europejskiej jest wspierany ogromnymi środkami z budżetów publicznych. Także w Polsce środki publiczne pokrywają ponad 80% wydatków na wykonywanie kolejowych przewozów regionalnych oraz 60% na pokrycie kosztów działania komunikacji miejskiej. Z uwagi na to zaangażowanie środków publicznych w niemal 100% są to przewozy organizowane i współfinansowane przez organy samorządu terytorialnego lub władze państwowe. Zdecydowana większość przedsiębiorców realizujących przewozy w ramach publicznego transportu zbiorowego to także firmy których wyłącznym lub większościowym właścicielem są jednostki samorządowe różnych szczebli lub władze państwowe.

Unia Europejska bardzo często reguluje określone obszary życia gospodarczego i społecznego szczególnie jeżeli dotyczy to praw dla obywateli lub zapewnienia im określonego poziomu usług. Regulacje te dotyczą zapewnienia konkurencji na rynku lub wyrażenia zgody na ograniczenie tej konkurencji. Jedną z takich dziedzin życia jest transport, w tym transport publiczny osób. W niniejszym artykule skoncentrowano się tylko na jednej z form publicznego transportu zbiorowego, a mianowicie autobusowych przewozów osób w komunikacji regularnej, poza obszarami miast posiadających własne systemy komunikacyjne.

Pełny tekst: Autobusy – Technika. Eksploatacja. Systemy Transportowe 2014, nr 4